10 rzeczy, które podobają mi się w Gdańsku

Czyli subiektywny ranking atutów i zalet miasta Gdańska okiem fotografa pejzażysty, który nie pochodzi z Pomorza.

Dziś wyjątkowo nie będzie ani słowa o górach, ale za to wciąż poruszamy się w temacie fotografowania – tym razem w mieście, bo głównie pod tym kątem oceniam atrakcyjność Gdańska, choć chyba bardziej trafnie będzie, jeśli powiem, że brałem pod uwagę kryterium ogólnej estetyki i zagospodarowania przestrzennego oraz należytego wykorzystania historycznych i geograficznych uwarunkowań. I jeszcze raz podkreślam, że wszystko co tu zostało napisane jest wyłącznie subiektywną opinią i absolutnie można się z tym nie zgadzać.

Zobacz również:

W Gdańsku mieszkam od roku i na miasto patrzę oczami przybysza – emocjonalnie nie jestem związany z żadną dzielnicą. Przez rok prowadziłem obserwacje, zbierałem zdjęcia, wracałem w swoje ulubione miejsca, odwiedzałem nowe, i w końcu nadszedł czas podsumowań. Żeby nie było, że zaczynam od narzekania, dziś chciałem podzielić się subiektywnym rankingiem 10 rzeczy, które w Gdańsku mi się podobają. Takich, które zwróciły moja uwagę pozytywnie. Następny wpis będzie dotyczył 10 rzeczy, które mnie w tym mieście wkurzają.

Skupiłem się głównie na Śródmieściu i jego okolicach. Wyjątek stanowią wschodnie dzielnice nadmorskie, które bardzo lubię.

10. Adaptacja spichlerzy

Spichlerzy, czyli dawnych magazynów, było w szczytowym okresie rozwoju Gdańska 340 na samej Wyspie Spichrzów. Do dziś zachowało się ich znacznie mniej. Podpalone po wojnie przez Armię Czerwoną stare spichlerze stoją dziś zrujnowane na Wyspie i w okolicy. Na szczęście nie wszystkie spotkał marny los. Część z nich została wyremontowana i zaadaptowana na potrzeby lokalnych instytucji, muzeów i hoteli. To świetna inicjatywa. Wystarczy spojrzeć na spichlerze, które są dziś użytkowane – to wizytówka miasta i piękna pamiątka czasów dawnej świetności. Takich inwestycji powinno być znacznie więcej, póki spichlerze się jeszcze nie rozsypały.

9. Przedproża

Wysunięte tarasy ze schodami przy wejściach do kamienic to najbardziej charakterystyczny element gdańskiej ulicy, dlatego poświęcam mu osobny wpis. Większość zachowanych lub odbudowanych po wojnie przedproży, to dziś małe dzieła architektury, które osiągnęły w gdańsku formy niespotykane w innych miejscach. Ich ozdobą są nie tylko rzeźbione płyciny, ale również maszkaronowe rzygacze. Najwięcej można ich zobaczyć na Mariackiej, Długim Targu, Świętego Ducha, Chlebnickiej i Piwnej, a pojedyncze egzemplarze między innymi na Ogarnej i Katarzynki. Podczas fotografowania weduty Głównego Miasta można wykorzystać ich elementy jako ciekawy pierwszy plan dla zdjęcia.

8. Obwarowania Dolnego Miasta i Starego Przedmieścia. Bastiony, kamienna śluza, tereny spacerowe.

Niezwykłe obwarowania w rejonie Dolnego Miasta i Starego Przedmieścia były jedną z pierwszych rzeczy, na które zwróciłem uwagę oglądając centrum Gdańska na mapie. Opływ Motławy tworzy tu wyraźne załamania, podkreślane przez pięciokątny kształt bastionów. To miejsce wciąż nieodkryte przez gdańskich fotografów, co po części nie dziwi, bo choć możliwości są tu spore – o dobry kadr bez rozmaitych „przeszkadzaczy” trzeba się trochę nachodzić.

Fortyfikacje są nieźle zachowane do dziś, jednak ich teren na pewno wymaga odświeżenia i uporządkowania. Obecnie bastiony stanowią oryginalny punkt widokowy na zabudowania Głównego Miasta oraz są pięknymi terenami spacerowymi. Przechadzka gąszczem ścieżek okalających ziemne nasypy bastionów zawsze sprawia mi dużą przyjemność.

Tutaj Motława wpływa do Śródmieścia, a w miejscu tym stoi zabytkowa śluza kamienna z XVII w., która w dawnych czasach regulowała poziom rzeki.

Nieopodal możemy również zobaczyć jedną z 4 dawnych bram wjazdowych do miasta (zachowały się 3) – Bramę Nizinną.

7. SS Sołdek

Masowiec parowy Sołdek to prawdziwa ozdoba wybrzeży Motławy w centrum portowego miasta. Pierwszy statek wyprodukowany w całości w Polsce po wojnie stoi w Gdańsku już 25 lat. Dziś jest oddziałem Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, a okazyjnie spełnia także inne funkcje – np. jako plener dla produkcji filmowej. Idąc wzdłuż Długiego Pobrzeża, Rybackiego Pobrzeża, czy podczas spaceru po Ołowiance – Sołdek zawsze jest centralnym punktem skupiającym wzrok i pięknie podkreśla portowy charakter Gdańska. Jest to jeden z moich ulubionych tematów fotograficznych w mieście, który przy odrobinie kreatywności wciąż oferuje wielkie możliwości zrobienia fajnego zdjęcia.

6. Architektura o wpływach niderlandzkich

Gdańsk to miasto pięknej architektury i gdyby choć pobieżnie przyjrzeć się najważniejszym zabytkom i dziełom sztuki budowlanej, można by nie pisać już o niczym więcej do końca tego postu. Zapewne każdy to wie, ale warto ten fakt podkreślić, że gdańskie Śródmieście było po wojnie zniszczone w 85-90%, tak więc to co oglądamy dziś, jest arcydziełem sztuki rekonstrukcji. Jednak abstrahując od tematu odbudowy, chcę zaznaczyć, że dla mnie szczególną wartość, która wyróżnia Gdańsk na mapie polskich miast, ma architektura o wpływach niderlandzkich. Nade wszystko podobają mi się obiekty zbudowane z czerwonej cegły, która przybywała do Gdańska na statkach.

Gdańsk jako miasto wielokulturowe skupiał w swych murach obywateli z wielu stron świata. Wśród nich zaszczytne miejsce zajmowali przybysze z Niderlandów, głównie Flamandowie, Holendrzy i Fryzowie. Byli oni szczególnie cenieni w regionie, jako że importowali do Gdańska nowe rozwiązania technologiczne (osuszanie pól, budowa urządzeń hydrotechnicznych, rozwiązania architektoniczne), a wraz z wysokimi kwalifikacjami i pracowitością stali się głównymi konkurentami dla miejscowych rzemieślników. Śladami ich działalności pozostały nie tylko urządzenia hydrotechniczne, ale również stylowe obiekty z czerwonej cegły w centrum miasta – które wyraźnie różnią się od rodzimej architektury Rzeczypospolitej – boniowane fasady, rzeźbione epitafia, okuciowa i rolwerkowa ornamentyka, monumentalne szczyty kamienic, itd.

5. Historyzująca zabudowa ulicy Stągiewnej

Kiedy patrzę na dawne pocztówki z Gdańska chce mi się płakać. Płakać nad losem tego piękna dawnej architektury, które nie wróci. Zburzona podczas wojny zabudowa ulicy Stągiewnej została odbudowana dopiero w latach 90-tych XX w. Kamienice zbudowano w stylu nieco imitującym pierwotną zabudowę. Fasady na pierwszy rzut oka nie odbiegają od rzeźbionych szczytów kamienic na Długim Targu czy Mariackiej. Dopiero po przyjrzeniu się można ocenić, że mamy do czynienia z imitacjami. Ornamentyka jest uboższa i prostsza, ale wciąż nawiązuje w jakiś sposób do historycznych kamienic stojących tu przed wojną. Uważam, że to dużo lepsze od, tak dziś lansowanej, nowoczesnej zabudowy szklano-betonowo-ceglanej, której przykłady mamy na ul. Szerokiej, Długich Ogrodach, czy w sąsiedztwie Żurawia. Da się? Da! Brawo!

4. Dźwigi Stoczni Gdańskiej

Słynne stoczniowe dźwigi to jeden z najbardziej charakterystycznych elementów gdańskiego krajobrazu. Szczególnie interesujące są ogromne zielone żurawie KONE, które widać z wielu miejsc i powiem szczerze, że nie wyobrażam sobie panoramy Gdańska bez ich charakterystycznych zarysów. Od dłuższego czasu mówiło się, że dźwigi mają zostać zdemontowane i zezłomowane. Na szczęście na początku października 2014 r. decyzją sądu wpisano je do rejestru zabytków, co oznacza, że najprawdopodobniej unikną przykrego losu i nadal będą wizytówką stolicy Pomorza.

3. Wieża Muzeum Archelogicznego w Gdańsku

Czyli całoroczny punkt widokowy – jedyny w całym Śródmieściu otwarty także jesienią i zimą. Wieża oferuje wspaniałą panoramę Gdańska oraz wgląd na całą ulicę Mariacką zwieńczoną ogromną fasadą największego ceglanego kościoła na świecie. Wieża jest na tyle wysoka, że znajdujemy się już ponad dachami kamienic, ale na szczęście nie jest zbyt wysoka (jak punkt widokowy w Bazylice Mariackiej), co pozwala na wykonanie bardzo fajnych zdjęć z perspektywy niezbyt wysoko lecącego ptaka. Spojrzenie na Gdańsk z wieży powinno być obowiązkowym punktem programu dla każdego turysty, który choćby na krótko odwiedzi Gdańsk. Zawsze chętnie tam wracam.

2. Morze Bałtyckie; Górki Zachodnie i Wyspa Sobieszewska

Niewątpliwie największą atrakcją fotograficzną i turystyczną Gdańska jest jego usytuowanie nad Zatoką Gdańską. Piękne piaszczyste plaże i dość zimne morze (wcale mi to nie przeszkadza), to krajobraz, który dużo bardziej do mnie przemawia niż kamieniste wybrzeża i seledynowa woda mórz na południu Europy. Ze Śródmieścia do morza jest dosyć daleko (9 km do Brzeźna, DCT i Stogów, 12 km do Górek Zachodnich i Jelitkowa, 22 km do Świbna). Najfajniejsze, moim zdaniem, plaże rozciągają się we wschodniej części miasta: Stogach i na Wyspie Sobieszewskiej, gdzie przebywa zdecydowanie mniej ludzi niż w Brzeźnie i Jelitkowie. Te miejsca to także ostoja przyrody, rezerwaty ptaków, a przy odrobinie szczęścia możemy sfotografować u brzegu foki lub krewnych delfina morświny.
Ale najpiękniej nad morzem jest podczas mroźnej zimy. Plaża znika pod śniegiem, a skuta lodem woda tworzy niezwykły krajobraz, w którym można się zakochać. Tych pejzaży nie ma na widokówkach.

1. Nowe nabrzeża na Wyspie Spichrzów

Moim zdaniem odbudowa tego zakątka to kluczowa inwestycja w Śródmieściu ostatniego czasu. Wyspa Spichrzów pozostająca dotąd hańbą najbardziej zabytkowej części Gdańska, stoi zrujnowana już 70 lat. W lipcu 2014 r. oddano do użytku zbudowane od nowa nabrzeża, które z miejsca stały się świetnym duktem spacerowym, miejscem spotkań i atrakcyjnym punktem dla fotografów. Od czegoś trzeba zacząć, a nowy pomost okalający północny cypel wyspy jest na pewno rewelacyjnym punktem wyjścia dla dalszych zmian.

Następny wpis:  10 rzeczy, które mnie wkurzają w Gdańsku. Zapraszam już niebawem!